ႏွစ္စဥ္ ဂ်ဴလိုင္လ (၂၈)ရက္ေန႔ကို ကမာၻ႔အသည္းေရာင္ ေရာဂါေန႔(world hepatitis day) အျဖစ္သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ အဆိုပါေန႔မွာ အသည္းေရာင္အသားဝါပိုး ငါးမ်ဳိးျဖစ္တဲ့ (Hepatitis virus A,B,C,D,E)အေၾကာင္း ေဟာေျပာပြဲ၊ ေဆြးေႏြးပြဲေတြ၊အသိပညာေပးပြ
တကယ္ေတာ့ အသည္းေရာင္ေရာဂါပိုးဟာ သတိျပဳရမယ့္ ေရာဂါတမ်ဳိးျဖစ္တယ္။ ခက္တာက လူအမ်ားစုဟာ အသည္းေရာင္ထက္ ေအအိုင္ဒီအက္စ္လို ခုခံအားက်ဆင္းတဲ့ ေရာဂါကိုသာ ပိုသတိထားၾကတယ္။ လက္ေတြ႕မွာ အသည္းေရာဂါက ခုခံအားက်ဆင္းေရာဂါထက္ ကူးစက္လြယ္ၿပီး ေသႏႈန္းျမင့္မားတယ္။ ဒီေန႔ကမာၻမွာ သန္း(၅၀၀)ေက်ာ္နီးပါးဟာ အသည္းေရာင္ေရာဂါပိုး ကူးစက္ခံေနရၿပီး ႏွစ္စဥ္လူ ၁.၄ သန္းေက်ာ္နီးပါး အသက္ဆံုးရံႈးေနပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ တကမာၻလံုးအတိုင္းအတာနဲ႔ အသည္းေရာင္ေရာဂါကို သတိျပဳမိေစဖို႔ ကမာၻ႔အသည္းေရာင္ ေရာဂါေန႔ကို က်င္းပရျခင္းျဖစ္တယ္။
အသည္းေရာင္ အသားဝါျဖစ္ေစတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ငါးမ်ဳိးရွိပါတယ္။ ငါးမ်ိဳးလံုး အသည္းေရာင္အသားဝါေရာဂါကို ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ စတင္ေတြ႕ရွိခါစက အသည္းေရာင္ေရာဂါျဖစ္ေစလို႔ အသည္းေရာင္ ဗိုင္းရပ္စ္လို႔ေခၚလိုက္တယ္
အသည္းေရာင္တဲ့လကၡဏာေတြဟာ ဆင္တူ႐ိုးမားဆိုေပမယ့္ ကူးစက္ပံုေတြ ကြဲျပားၾကတယ္။ အသည္းေရာင္ (A)ပိုးနဲ႔ (E)ပိုးက အစားအေသာက္ကေနကူးစက္ေပမယ့္ Bပိုး၊Cပိုးနဲ႔ Dပိုးက ေသြး၊အရည္ စတဲ့ေနရာေတြကေန ကူးစက္တယ္။ လိင္ဆကိဆံတာ၊ ေဆးထိုးအပ္မွ်ေဝသံုးစြဲတာေတ
အသည္းေရာင္ပိုး ဝင္ေရာက္တဲ့အခါ ေရတို(acute)နဲ႔ နာတာရွည္(chronic)ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ဳိးရွိတယ္။ေျခာက္လေအာ
အသည္းေရာင္ပိုး ကူးစက္ခံရသူအမ်ားစုဟာ ေရာဂါလကၡဏာ မျပတဲ့အတြက္ သတိမျပဳမိၾကဘူး။ အထူးသျဖင့္ ဘီပိုးနဲ႔ စီပိုးက ေရာဂါလကၡဏာမျပဘူး။ တခ်ိဳ႕လူေတြမွာ ေရာဂါကူးစက္ခံရၿပီး ႏွစ္ပတ္မွ ေျခာက္လအတြင္း လကၡဏာျပေလ့ရွိတယ္။ ေငြ႕ေငြ႕ဖ်ားတာ၊ ေခါင္းကိုက္တာ၊ အားယုတ္တာ၊ ပ်ိဳ႕ခ်င္အန္ခ်င္ျဖစ္ၿပီး အစားအေသာက္ပ်က္တတ္တယ္၊ ဆီးေရာင္ရင့္ၿပီး ဝမ္းေရာင္ေဖ်ာ့တယ္။ အသားဝါတာ၊ ဗိုက္နာတာ ရွိတတိတယ္၊ အသားဝါ မ်က္လံုးဝါ ဗိုက္နာတာမ်ိဳး ျဖစ္မယ္။ အဲလိုလကၡဏာေတြျဖစ္လာရင္ မေပါ့ဆဘဲ ဆရာဝန္နဲ႔ျပသင့္တယ္။
(၁) အသည္းေရာင္ အသားဝါေအပိုး(Hepatitis A virus)
အသည္းေရာင္ ေအပိုးဟာ အူလမ္းေၾကာင္းကတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးတမ်ိဳးျဖစ္တ
(၂) အသည္းေရာင္ အသားဝါဘီပိုး(Hepatitis B virus)
အသည္းေရာင္ ဘီပိုးဟာ DNA ဗိုင္းရပ္စ္တမ်ဳိးျဖစ္တယ္။ ခႏၶာကိုယ္က ထြက္တဲ့ေသြး၊အရည္စတာေတြကေန ကူးစက္ေစတယ္။ လိင္ဆက္ဆံျခင္း၊ ေဆးထိုးအပ္မွ်ေဝသံုးစြဲျခင္
ဘီပိုးဟာ ခႏၶာကိုယ္ျပင္ပမွာ တပတ္ေလာက္ အသက္ရွင္ႏိုင္တယ္။ အမ်ားစုဟာ ေရာဂါဝင္ခါစမွာ လကၡဏာျပေလ့မရွိဘူး။ ေရာဂါကူးစက္ခံရၿပီး (၃)လေလာက္ေနမွ လကၡဏာစျပတယ္။ ေယဘုယ် ေရာဂါရွိၿပီး (၆)ပတ္ကေန (၆)လအတြင္း ေရာဂါစျပတယ္။ အမ်ားစုဟာ ေရတိုလကၡဏာေတြသာ ခံစားရတယ္။ ဘီပိုးမွာ ေရတို(acute) နဲ႔ နာတာရွည္(chronic)ဆိုၿပီး ေရာဂါႏွစ္မ်ိဳးရွိတယ္။ ေျခာက္လထက္ၾကာရင္ နာတာရွည္အသည္းေရာဂါလို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဘီပိုးရွိသူတိုင္းကို ေျခာက္လေနတဲ့ အခါ ေသြးျပန္စစ္ၾကည့္ရတယ္။ ေျခာက္လေနလို႔ ေသြးထဲမွာ ဘီပိုးမရွိရင္ စိုးရိမ္ဖို႔မလိုဘူး။ ဘီပိုးကို ခႏၶာကိုယ္က တိုက္ဖ်က္ၿပီးျဖစ္တယ္။ သို႔ေသာ္ ေျခာက္လထိ ဘီပိုးရွိေနရင္ နာတာရွည္အသည္းေရာင္ဘီလို႔ သတ္မွတ္ၿပီး လိုအပ္သလို ကုသေပးရတယ္။ ပိုးကူးစက္ခံရသူ တႏွစ္ေအာက္ကေလးငယ္ေတြရဲ႕ ၉၀ရာခိုင္နႈန္းဟာ နာတာရွည္ေရာဂါျဖစိၾကတယ္။ သို႔ေသာ္ လူႀကီးေတြမွာ ပိုးကူးစက္ခံရသူရဲ႕ ၅ရာခိုင္နႈန္းကသာ နာတာရွည္ေရာဂါသည္(chronic hepatitis) ျဖစ္ၾကတယ္။ နာတာရွည္ဘီပိုးသမားဟာ မကုဘဲထားရင္ ေနာက္ႏွစ္(၂၀)အတြင္း အသည္းေျခာက္၊ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ဖို႔ ရာခိုင္နႈန္းပိုမ်ားတယ္။
ဘီပိုးဟာ HIV ထက္ အဆ(၅၀-၁၀၀)ေလာက္ ကူးစက္လြယ္တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူဆယ္ေယာက္မွာ တေယာက္ဟာ ေရာဂါျဖစ္ႏိုင္တာမို႔ ႀကိဳတင္ ကာကြယ္ေဆးထိုးထားဖို႔ လိုပါတယ္။ နာတာရွည္ဘီပိုးသမားေတြကို ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ မကုသႏိုင္ေပမယ့္ ေရာဂါမပြားမ်ားေအာင္၊ပိုဆို
(၃) အသည္းေရာင္အသားဝါ စီပိုး(Hepatitis C virus)
ကမာၻမွာ စီပိုးရွိသူေပါင္း သန္း(၁၈၀)ေက်ာ္ရွိတယ္။ ေရာဂါပိုးဟာ ေသြးကတဆင့္ ကူးစက္ၿပီး အသည္းဆဲလ္ေတြကို ဝင္ေရာက္ဖ်က္ဆီးပစ္တယ္။ ေသြးသြင္းတာ၊ ေဆးထိုးအပ္မွ်ေဝသံုးစြဲတာမ်
အသည္းေရာင္စီပိုးဟာ ေရာဂါဝင္ေရာက္စမွာ လကၡဏာျပေလ့မရွိဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ အမ်ားစုဟာ စီပိုး ရွိမွန္းမသိဘဲ ရွိေနတတ္တယ္။ ေရာဂါကူးစက္ခံရၿပီး ၆-၈ ပတ္ေလာက္ေနမွ ေရာဂါလကၡဏာခံစားရတယ္။တုပ္ေက
(၄) အသည္းေရာင္ အသားဝါ ဒီပိုး(Hepatitis D virus)
အသည္းေရာင္ (D) ပိုးကို delta virus လို႔လညိးေခၚတယ္။ ေသြးကေနတဆင့္ ကူးစက္ေစတယ္။ အသည္းေရာင္ (B) ပိုးရွိေနသူေတြသာ အသည္းေရာင္ (D) ပိုးကူးစက္ႏိုင္တယ္။(B) ပိုးနဲ႔ (D)ပိုး ေရာဂါႏွစ္မ်ဳိး ရွိသူဟာ အသည္းပ်က္ဆီးဖို႔ အခြင့္အလန္း ပိုမ်ားတယ္။ ကမာၻမွာ (B)ပိုးရွိသူ ၁၅ သန္းေက်ာ္ဟာ (D) ပိုးပါ ပူးတြဲရွိေနတယ္။ လကၡဏာရပ္ေတြက ဘီပိုးနဲ႔ဆင္တူတယ္။ အစားအေသာက္ပ်က္၊ ပ်ဳိ႕အန္၊ ဗိုက္နာ၊ အသားဝါနဲ႔ အားယုတ္တာေတြ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဆီးအေရာင္ရင့္တာ ဝမ္းေရာင္ေဖ်ာ့တာ ရွိႏိုင္တယ္။ (D)ပိုးကူးစက္မခံရေအာင္ (B)ပိုးကာကြယိေဆး ႀကိဳထိုးထားသင့္တယ္။
(၅) အသည္းေရာင္ အီပိုး(viral hepatitis E)
အသည္းေရာင္(A)လိုပဲ မသန္႔ရွင္းတဲ့ အစားအေသာက္ကေန ကူးစက္ေစတယ္။ ေရာဂါပိုးဟာ နာတာရွည္အသည္းေရာဂါကို မျဖစ္ေစဘဲ ရက္တိုအသည္းေရာင္တာ(acute hepatitis) မ်ဳိးသာျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေရာဂါျဖစ္သူရဲ႕ ၂ရာခိုင္နႈန္းသာ ေသဆံုးႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ေနာက္ဆံုးလေတြမွာ ကူးစက္ခံရရင္ ေသနႈန္းက ၂ဝ% ထိ ျမင့္တက္လာပါတယ္။ အသည္းေရာင္ (E)ပိုး ကူးစက္ခံရသူေတြဟာ လကၡဏာ ေရတိုသာ ခံစားရၿပီး ကုသဖို႔ မလိုဘဲသူ႔ဘာသာ ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္တယ္။ ေသြးထဲမွာ IgM antibodies မေတြ႕ေတာ့ဘဲ IgG antibodies တက္လာာနဲ႔ ေရာဂါအရွင္းေပ်ာက္ၿပီလို႔ သိႏိုင္တယ္။
ဘယ္လိုကုမလဲ
အသည္းေရာင္အသားဝါေရာဂါျဖစ္သ
ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ
(၁) အသည္းေရာင္ေအ ကာကြယ္ေဆးကို အသက္ ၁နွစ္အရြယ္က စတင္ထိုးေပးနိုင္တယ္။ ေဆးထိုးျပီး ၂ပတ္အၾကာမွာ ေရာဂါကာကြယ္နိုင္တယ္။ ၁လအၾကာမွာ ရာႏႈန္းျပည့္နီးပါးကို ကာကြယ္ေပးနိုင္တယ္။ ပထမေဆးထိုးျပီး ေနာက္ ၆-၁၂လအၾကာမွာ ဒုတိယတၾကိမ္ထပ္ထိုးရတယ္။ဒုတ
(၂) အသည္းေရာင္ဘီ ေရာဂါပိုးရွိသူဆီက ထြက္လာတဲ့ ေသြး၊အရည္စတာ၊ေတြကိုသတိထားက
(၃) အသည္းေရာင္စီပိုးရွိသူသံုးတ
ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး
ရတနာပံုသတင္းစာ
ဖုန္းထဲကေန ေဆာ့၀ဲေတြ အလြယ္တကူ ေဒါင္းလုပ္ယူခ်င္ရင္ ဒီေဆာ့၀ဲထည့္ပါ
Mssk.apk- http://www16.zippyshare.com/v/57588065/file.html
Mssk.apk- https://play.google.com/store/apps/details?id=mssk.new
0 မွတ္ခ်က္:
Post a Comment